Eksperyment psychologiczny

Wszędzie, gdzie to jest możliwe, nauka posługuje się w swych obserwacjach eksperymentem. Eksperyment jest to po prostu obserwacja, dokonana w ustalonych przez nas warunkach wzorowych. Zjawisku natury towarzyszą różnorodne okoliczności, z których jedne są jego właściwymi warunkami (to znaczy okolicznościami, w których ono zachodzi), podczas gdy inne nie mają dlań żadnego znaczenia, lecz są z nim jedynie przypadkowo współobecne jedynie dlatego, że natura jest nadzwyczajnie złożona. W celu oddzielenia i odróżnienia istotnych warunków zjawiska od okoliczności przypadkowych wykonywamy eksperymenty. Warunki, w których ma nastąpić zjawisko, układamy w ten sposób, (1) iż inni badacze mogą powtórzyć nasz eksperyment, (2) iż możemy’ zmieniać jeden warunek po drugim i obserwować, jaki wpływ na przebieg zjawiska wywiera ta zmiana. Eksperyment za tym jest obserwacją, która może być powtórzona i wyjaśniona. Te dwie własności eksperymentu mamy na myśli, mówiąc, że eksperyment jest obserwacją we „wzorowych warunkach”.

poznań – wywóz gruzu

W wielu wypadkach eksperyment pozwala nam odtworzyć i wyjaśnić zjawisko, którego naturalny przebieg wymaga wielu wieków. Tą drogą geolog dochodzi do przekonania, że pewne skały zostały wydrążone czy wygładzone przez działanie, według wszelkiego prawdopodobieństwa, piasku, pędzonego przez wiatr. Biorąc kawałek skały do laboratorium i pędząc po jej powierzchni piasek pod wysokim ciśnieniem dmuchawki, geolog może przekonać się na mocy własnego doświadczenia, że wiatr i piasek mogą wytworzyć badany przez niego charakter powierzchni.

Podobnie tworzenie się brzegów i łożyska rzeki— proces, zachodzący w przyrodzie nadzwyczaj wolno, — można zademonstrować eksperymentalnie w przeciągu kilku minut, puszczając prąd wody na mieszaninę różnych rodzajów gleby.

poznań – wywóz gruzu